Một điểm cần nhớ nữa là những cuốn bách khoa toàn thư khác nhau chứa đựng các dữ kiện khác nhau. Không khó để phác hoạ lại cấu trúc một tác phẩm khoa học xã hội nhưng để đồng tình với những gì tác giả đưa ra thì không hề dễ vì hầu như mọi tác giả đều không thể quy định việc sử dụng từ ngữ của họ. Bạn đọc tên sách, phụ đề, mục lục, xem qua lời mở đầu của tác giả và phụ lục ở cuối sách.
Người ta cho rằng ông cũng đã viết những mẩu đối thoại nhưng không có cái nào tồn tại được lâu. Ngoài ra, hầu như không có vấn đề xã hội, kinh tế hay chính trị nào lại chưa từng được các chuyên gia khoa học xã hội lưu tâm đến. Khi nói rằng quá trình phân tích của tác giả chưa hoàn chỉnh nghĩa là chúng ta cho rằng tác giả chưa giải quyết được tất cả các vấn đề đặt ra trước đó; chưa tận dụng được các tài liệu của mình một cách tốt nhất; hoặc không nhận ra các ý tiềm ẩn cũng như những nhánh khác nhau của vấn đề đặt ra; hoặc không làm nổi bật được nét khác biệt và độc đáo liên quan tới vấn đề được nêu.
Không phải tất cả các câu trong sách đều ẩn chứa một nhận định vì có những câu nêu lên sự nghi vấn. Vì thế, việc đọc lại cuốn sách làm bạn thất vọng. Trong khi vừa phải xây dựng một hệ thống thuật ngữ, chúng ta cũng đồng thời đối mặt với nhiệm vụ tạo dựng một loạt nhận định mang tính trung lập.
Quan điểm đó đã được chúng tôi nói đến trong các nguyên tắc đọc. Trong Chương 2, chúng tôi đã mô tả việc đọc kiểm soát như là nghệ thuật hiểu gần hết một cuốn sách chỉ trong một thời gian giới hạn. Nhưng cũng sẽ là vô ích nếu cố đọc hay học thuộc cho kỳ hết một cuốn bách khoa toàn thư.
Đọc là học từ một người thầy vắng mặt. Nếu bạn nghĩ chỉ có tác giả nói còn bạn thì hoàn toàn im lặng, tức là bạn đã không nhận thức đúng nhiệm vụ của một độc giả và không nắm bắt cơ hội cho chính mình. Những người tham gia cuộc chiến đã qua đời từ lâu và những thứ cụ thể mà họ chiến đấu để giành giật cũng không còn nữa.
Đó là: Lần đầu tiên đọc một cuốn sách khó, hãy đọc hết cuốn sách mà không cần dừng lại suy nghĩ ở những điểm bạn chưa hiểu ngay tức thì. Người ta dùng từ điển để diễn đạt các dữ kiện. Giữa các ý kiến trái ngược nhau, có thể có một ý kiến hoàn toàn đúng và những ý kiến còn lại là sai nhưng cũng có thể mỗi ý kiến phản ánh một phần của sự thật, thậm chí tất cả các ý kiến trái ngược nhau đều sai.
Nếu bạn cứ tiếp tục đọc, coi những từ này như các từ thông dụng và hiểu chúng theo cách hiểu chung, bạn sẽ không thể nắm được nội dung cuốn sách. ĐỌC MỘT CÁCH NGẪU NHIÊN MỘT HOẶC HAI ĐOẠN, THẬM CHÍ VÀI TRANG LIÊN TỤC, NHƯNG KHÔNG BAO GIỜ NHIỀU HƠN THẾ Các câu hỏi khác ngụ ý những cấp độ hiểu cao hơn ít khi được đề cập trong các khoá dạy đọc cấp tốc, và cũng hiếm khi người ta hướng dẫn cách trả lời những câu hỏi đó.
Chẳng hạn, Milton đã viết những phần mở đầu khá dài dòng mà ông gọi là Phần tranh luận cho mỗi tập trong bộ truyện Paradise Lost (Thiên đường đánh mất). Thứ ba, các quy tắc phê phán khi đọc tác phẩm giả tưởng là gì? Đó là đừng phê bình một tác phẩm giả tưởng cho tới khi bạn hoàn toàn coi trọng cố gắng của tác giả trong việc giúp bạn trải nghiệm điều gì đó. Những cản trở trong quá trình hiểu một cuốm sách khó không đơn thuần là vấn đề sinh lý hay tâm lý.
Khi gặp khủng hoảng, chúng ta thường hành động hay không hành động theo một kiểu nào đó nữa. Một cuốn sách có thể đem lại cho bạn những cách nhìn nhận hoặc tư duy mới mẻ. Ngày nay, có ý kiến cho rằng việc đọc sách không cần thiết như trước.
Chẳng hạn, Milton đã viết những phần mở đầu khá dài dòng mà ông gọi là Phần tranh luận cho mỗi tập trong bộ truyện Paradise Lost (Thiên đường đánh mất). Cuối cùng, nên nhớ rằng bạn sẽ không mất quá nhiều công sức để hiểu được đầy đủ một cuốn sách, thấy được sự hữu ích của nó với bạn, có khi còn hơn cả mong đợi ban đầu của tác giả. Họ không hề muốn độc giả của mình bỏ lỡ bất cứ chi tiết quan trọng nào trong toàn bộ diễn biến câu chuyện, nên họ ngầm gợi ý cho người đọc bằng nhiều cách.