Tới nơi ông thường phải đợi xe. Xin bạn nhớ; không ai cướp được bảo vật đó của bạn. Tiêu phí thì giờ hoặc làm một việc lăng nhăng thì dễ lắm; muốn làm cái gì khác thì phải thay đổi tập quán.
Cho nên riêng tôi, tôi yêu sự gắng sức lắm. Hai mươi bốn giờ đó là của bạn đấy, không có của cải nào quý hơn. Tập thể dục sáng và chiều, chỉ mười phút thôi, mà bạn thấy sức khỏe tăng lên suốt ngày, tới vẻ mặt của bạn cũng thay đổi hẳn nữa.
Nguyên nhân mối nguy đó là tại ta ráng làm nhiều quá, và chỉ có một cách tránh nó là lập lại chương trình, làm bơn bớt đi những cái nghề, càng học, càng ham, và có những kẻ thích hăm hở gắng sức tới nỗi luôn luôn như không kịp thở. Mỗi người và trường hợp mỗi người đều riêng biệt. Bạn có thể nghiên cứu riêng về một loại âm nhạc nào (như loại hợp tấu chẳng hạn).
Bạn biết rằng ít nhất cũng có được nửa giờ yên ổn. Người ta có thể 8 giờ dắt chó đi chơi mà suốt thời giờ nói là để dạo mát óc cứ phải suy nghĩ về việc 9 giờ 15 phải đọc sách, phải về sao cho khỏi trễ như vậy còn hứng thú gì nữa? Tôi có thể nghe óc bạn như nghe điện thoại ở nên tai tôi vậy.
Mỗi tuần học ba buổi tối rồi thỉnh thoảng đi nghe nhạc thì trong một năm, bạn sẽ biết ít nhiều về âm nhạc. Nếu phân tích kỹ thêm lòng mong mỏi, bồn chồn đó thì ta sẽ thấy nguyên do ở điều này: ta luôn luôn tự cho là phải làm thêm cái gì ngoài bổn phận của ta. Y có thể không bao giờ tới thành La Mecque.
Chương trình lập ra thì phải theo nhưng không được coi nó như một ngẫu tượng phải thờ. Lần lần bạn nghiên cứu những vấn đề khó hơn và bạn sẽ có thể dùng luật nhân quả giảng cho tôi tại sao những con đường thẳng băng ở Luân Đôn lại ngắn như vậy còn ở Paris lại dài hàng mấy cây số. Điều thứ nhì là phải vừa đọc vừa suy nghĩ.
Điều đó rất dễ chịu và làm cho ta bình tĩnh, yên vui. Bước đầu nên rất chậm, có thể chậm một cách quá đáng nhưng phải rất đều đặn. Nghệ thuật là cao quý, nhưng không phải là cao quý nhất.
Và cũng không có hình phạt. Nhưng có nhiều mức độ. Muốn được công bình, tôi phải nhận rằng ông ta phí rất ít thời gian trước khi đi làm lúc 9 giờ 10 phút.
Mà thiếu năng lực ấy - nghĩa là thiếu năng lực ra lệnh cho óc làm việc rồi bắt nó tuân lệnh - thì sống không ra sống. Bởi vì trí óc có thể làm việc khó khăn, liên tiếp mà không biết mệt như tay, chân. Bạn biết rằng ít nhất cũng có được nửa giờ yên ổn.
Tôi nhắc nhở rằng cần phải hy sinh và có một quyết tâm vĩ đại mới được. Ý muốn làm được việc gì ngoài chương trình đã ấn định là ý muốn chung của những người có một tâm hồn khá! Bây giờ chúng ta kiểm điểm lại xem mỗi ngày để dành thì giờ được bao nhiêu.